Sociale innovatie

Als je denkt aan innovatie, dan denk je waarschijnlijk vooral aan technologische innovatie. Een gemiste kans want de menselijke kant van innovatie is net zo impactvol. Die kant noemen we sociale innovatie. Bij uitstek een thema voor vernieuwers, veranderaars, dwarskijkers en innovators! Bij studio stapelgoed zijn we gek op sociale innovatie. Het staat wat ons betreft voor vernieuwing, creativiteit en slim organiseren!


Jaarlijks wordt door de Erasmus Universiteit het innovatieklimaat in Nederland in kaart gebracht met behulp van de Concurrentie- en Innovatiemonitor. Deze monitor geeft een overzicht van de inspanningen op het gebied van innovatie en de opbrengsten daarvan. Uit deze Innovatiemonitor blijkt dat het innovatiesucces in Nederland voor een kwart uit technologische innovaties bestaat en voor driekwart uit sociale innovaties. 

Wanneer is iets innovatief?
Innoveren betekent letterlijk vernieuwen. Maar ‘iets nieuws’ bedenken is niet per definitie innovatief. Het is pas een innovatie wanneer een idee succesvol is en ons werk of gedrag daadwerkelijk beïnvloedt. Bij vernieuwen draait het om het doorbreken van bestaande patronen en het creëren van nieuwe patronen. De innovatie zit dan in de nieuwe wijze van samenwerken tussen actoren, expertises of hulpmiddelen. Innovatie ontstaat daar waar mensen durven dromen over de toekomst. 

Sociale innovatie: andere manieren van denken én van doen
Sociale innovatie is een relatief nieuw begrip. Er is niet echt een eenduidige definitie. Het komt meestal neer op slimmer en flexibeler organiseren. In een artikel in het Tijdschrift voor HRM (2019) maken Henk Volberda, Justin Jansen, Michiel Tempelaar en Kevin Heij het concreter: “Sociale innovatie is het ontwikkelen van nieuwe managementvaardigheden (dynamisch managen), het hanteren van flexibele organisatieprincipes (flexibel organiseren) en het realiseren van hoogwaardige arbeidsvormen (slimmer werken) om het concurrentievermogen en de productiviteit te verhogen.” 
Sociale innovatie in organisaties gaat dus over het ontwikkelen van nieuwe strategieën, concepten en ideeën. Gericht op zo optimaal mogelijke prestaties, het versterken van het adaptief vermogen van de organisatie en dat in een prettig werkklimaat. Door het potentieel - de kennis, vaardigheden, inzetbaarheid, creativiteit van medewerkers - maximaal te ontwikkelen en te benutten. 

Hoe herken je sociale innovatie op de werkvloer?
Organisaties die zich bezighouden met sociale innovatie hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken. Er is sprake van sociale innovatie op de werkvloer als:
  1. De organisatie optimaal gebruik maakt van de aanwezige kennis en kunde door (horizontale) teams te vormen van mensen met verschillende expertises en talenten. Medewerkers worden ingezet daar waar ze goed in zijn. Dit beïnvloedt de bevlogenheid en betrokkenheid onder medewerkers vaak positief. 
  2. Er samen met medewerkers naar oplossingen wordt gezocht die de prestaties verbeteren. De verantwoordelijkheid ligt meer bij de medewerkers zelf en leidinggevenden vervullen een coachende rol. Soms wordt er zelfs gesproken over ‘zelfsturende teams’. Het vertrouwen tussen leidinggevende en medewerkers groeit doordat ze beter in gesprek zijn over de toekomst van de organisatie. 
  3. Er meer en slimmer wordt samengewerkt met externe partijen aan vaak hardnekkige of ‘wicked’ problemen.

Praktische tips om sociale innovatie te stimuleren?
Om sociale innovatie zoveel mogelijk een kans te geven in jouw organisatie, is het belangrijk om een aantal zaken te organiseren. Het is een flinke lijst maar vergeet niet: denk groot, begin klein!
  • Creëer een innovatiecultuur waarin iedere medewerker wordt uitgedaagd om met vernieuwing aan de slag te gaan. Een cultuur waarin wordt aangemoedigd én beloond om te experimenteren, te ervaren en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Sociale innovatie betekent nu eenmaal uit je comfortzone stappen. Je moet kaders durven loslaten en kansen pakken. Dat vraagt om ondernemerschap, creativiteit, lerend vermogen, lef, kritisch durven kijken, nieuwsgierigheid en openstaan voor andere ideeën.
  • Om het innovatief vermogen van de organisatie te kunnen vergroten, is het cruciaal dat er collectieve bereidheid is om sneller, efficiënter en consistenter te leren van ‘fouten’. Als je elk experiment, geslaagd of niet, beschouwt als een succes, versterk je daarmee de innovatiekracht van de medewerkers.
  • Innoveren vraagt investeringen op het vlak van geld en tijd. Helemaal als je bedenkt dat innoveren nu eenmaal gepaard gaat met experimenten die kunnen mislukken.
  • Zorg dat er allerlei mogelijkheden zijn voor medewerkers om hun ideeën aan te dragen. Denk daarbij aan professionele vormen van medezeggenschap, denktanks, participatietrajecten of een (digitaal) platform voor het verzamelen, evalueren en selecteren van de beste ideeën.
  • Kies niet voor één innovatiemanager. Dat resulteert erin dat de rest van de organisatie zich niet verantwoordelijk voelt. Sociale innovatie gaat juist over het betrekken van medewerkers. Vraag mensen van allerlei afdelingen, niveaus en achtergronden om mee te denken over hoe zaken slimmer of efficiënter kunnen. Door goed naar hen te luisteren zal de wendbaarheid van de organisatie toenemen.
  • Delegeer waar mogelijk en beleg verantwoordelijkheden zo laag mogelijk. Doe een beroep op de zelfstandigheid en het ondernemerschap van medewerkers om zelf patronen te doorbreken. Laten multidisciplinaire teams ontstaan waar collega’s vanuit hun specialisme bijdragen aan vernieuwing. 
  • Sociale innovatie vraagt om een stijl van leidinggeven en organiseren met meer ruimte voor initiatieven, experimenten, anders kijken en leren. Faciliterend leiderschap. Het is de kunst om mensen die goede ideeën hebben te steunen, oftewel zorg dat je de goede ideeën kunt herkennen en help bij het uitwerken daarvan. Deze vorm van leiderschap draait om het managen van het potentieel, op basis van vertrouwen. Om sociale innovatie succesvol in te zetten is goede communicatie naar medewerkers toe essentieel.
  • Sociale innovatie gedijt het beste in een krachtig en stimulerend ecosysteem waar ruimte is voor vernieuwing. Een ecosysteem is een soort infrastructuur die de samenwerking tussen alle partijen betrokken bij een vraagstuk vergemakkelijkt en faciliteert. Onderlinge relaties en netwerken zorgen voor snelle verspreiding van kennis en innovaties. Een ecosysteem kan partijen stimuleren om te doen wat nodig is om te komen tot de gewenste vernieuwing, maar kan dit ook tegenwerken. Zo is binnen een behoudende context minder ruimte voor sociale innovatie dan binnen een vooruitstrevende context waarin het experiment juist gestimuleerd wordt. 
  • Organiseer slimmere manieren van samenwerken zoals 'broedplaatsen' waarin medewerkers van verschillende organisaties elkaar kunnen treffen en over organisatiegrenzen heen producten of diensten ontwikkelen. De samenwerking in dit soort open netwerken is gericht op het oplossen van een vraagstuk, is niet-hiërarchisch en verbindend.

Altijd als eerste op hoogte zijn de nieuwste stapelgoed blogs? Klik hier om ons te volgen op LinkedIn
door studio stapelgoed 7 april 2025
Bij studio stapelgoed geloven we dat de beste sessies ontstaan wanneer deelnemers écht eigenaar zijn van wat er gebeurt. Wij ontwerpen sessies waarin mensen zelf keuzes maken, hun eigen route bepalen en actief bijdragen aan het proces. Waarom? Omdat autonomie zorgt voor betrokkenheid, creativiteit en duurzame impact. Als deelnemers zelf regie hebben, voelen ze zich verantwoordelijker en wordt de sessie veel meer dan alleen een moment—het wordt iets wat blijft hangen. Maar hoe zorg je ervoor dat je als begeleider niet onbewust de autonomie wegneemt?
door studio stapelgoed 31 maart 2025
Loop een willekeurige stad in en je ziet ze overal: van die grijze, saaie muren die niets vertellen. Bij studio stapelgoed hebben wij we voorliefde voor streetart en graffiti. Dat je op een straathoek opeens een gigantisch kleurrijk kunstwerk tegenkomt, een verborgen muurschildering die een verhaal vertelt of een klein aanplakbiljet dat je aan het denken zet. Streetart is veel meer dan verf op een muur. Wat streetart zo bijzonder maakt, is dat het je op een onverwachte manier kan raken. Het is kunst die niet in een museum hangt, maar onderdeel is van het dagelijkse leven. En dat maakt het zo toegankelijk en inspirerend.
door studio stapelgoed 24 maart 2025
Innovatie klinkt misschien als iets groots en ingewikkelds, maar vaak begint het juist met kleine veranderingen in de dagelijkse praktijk. Denk aan een nieuwe manier van samenwerken, een slimme oplossing voor een terugkerend probleem of een creatieve twist in je productaanbod. Het punt is: iedereen kan innoveren! Maar hoe zorg je ervoor dat je team zich vrij voelt om met nieuwe ideeën te komen? Hier zijn vijf praktische tips om innovatie in je team aan te wakkeren – inclusief inspirerende voorbeelden uit de praktijk.
door studio stapelgoed 17 maart 2025
Ken je dat gevoel dat je iets beter onthoudt als je er een plaatje bij hebt gezien? Dat is geen toeval. Dit fenomeen wordt het Picture Superiority Effect genoemd: beelden worden beter onthouden dan woorden. In ons brein worden visuele prikkels namelijk sneller verwerkt en sterker opgeslagen dan tekstuele informatie. En dát is precies waarom we bij studio stapelgoed zo’n grote liefde hebben voor visueel vormgegeven ontwerpen en graag werkvormen zoals associatiekaarten en tekenen inzetten.
door studio stapelgoed 10 maart 2025
Creativiteit voelt vaak als iets onbeperkte vrijheid om te maken wat je wilt, zonder regels of grenzen. Maar juist beperkingen kunnen een katalysator zijn voor de meest verrassende ideeën. Dit principe noemen we creative constraint: door jezelf beperkingen op te leggen, dwing je jezelf om anders te denken en nieuwe oplossingen te vinden. Wij hanteren dit dan ook regelmatig bij onze eigen sessies.
door studio stapelgoed 3 maart 2025
Bij studio stapelgoed geloven we dat de beste ideeën niet zomaar uit de lucht komen vallen. Creativiteit is een proces: een samenspel tussen vrij denken, kritisch kijken en praktisch uitvoeren. Eén gave manier om dit proces te structureren, komt van niemand minder dan Walt Disney zelf.
door studio stapelgoed 24 februari 2025
Bij studio stapelgoed geloven we dat aanwakkeren van de creativiteit van evident belang is om te komen te nieuwe ideeën. Daarvoor hoef je niet meteen een brainstorm van een dag(deel) te organiseren, maar kan de inzet van simpele werkvormen nét voor dat extra impuls zorgen. In dit blog verzamelden wij onze favoriete werkvormen die je eenvoudig kunt inzetten. Werkvormen die weinig voorbereiding vragen en die je eigenlijk op ieder moment kunt gebruiken
door studio stapelgoed 17 februari 2025
Je hebt een sessie voorbereid, je hebt er zin in, je start vol energie en dan merk je het. De energie in de groep is laag, deelnemers doen niet echt mee, reageren lauw of haken zelfs af. Ai. Niet helemaal wat je voor ogen had. Wat nu? Geen paniek! Er zijn manieren om de energie terug te brengen en je deelnemers weer in de flow te krijgen. Maar eerst: hoe ziet afhaken er eigenlijk uit?
door studio stapelgoed 10 februari 2025
Bij studio stapelgoed zijn we altijd op zoek naar leuke vergaderlocaties. Eerder schreven een blog over 10 inspirerende vergaderlocaties in Noord-Holland. Deze keer is Zuid Holland aan de beurt, waarbij je we een aantal mooie vergaderplekken laten zien, waar je maar wat graag jouw bijeenkomst wilt organiseren.
door studio stapelgoed 20 januari 2025
In een wereld die voortdurend verandert, zijn creativiteit en innovatie twee begrippen die vaak door elkaar worden gebruikt. Hoewel ze nauw met elkaar verbonden zijn, verschillen ze fundamenteel in betekenis, toepassing en impact. Om te begrijpen hoe ze samenwerken en elkaar versterken, is het belangrijk om de nuances te kennen. In dit blog leggen we uit wat het verschil is en hoe je ze allebei optimaal kunt benutten.
Meer posts
Share by: