Creativiteit als fundering voor innovatie
Creativiteit is iets wat wij allemaal van nature in huis hebben, maar helaas neemt dit vermogen door onze opvoeding, omstandigheden en onderwijs vaak snel af. Creativiteit is namelijk geen eigenschap of karaktertrek. Het is een vaardigheid en een manier van denken. Goed nieuws: je kunt het trainen! In dit blog leggen we de basisvaardigheden uit en geven we je tips voor het trainen van je creativiteitspierballen.
Kinderen maken alles voor het eerst mee en zijn vaak ongeremd nieuwsgierig. Jonge kinderen stellen gemiddeld meer dan 60 vragen per dag. Wanneer we met pensioen gaan, stellen we er nog maar 6. Volwassenen bedenken zo’n drie tot misschien zes alternatieven voor een probleem; een kind bedenkt er wel tien keer zoveel. Kortom, onze creativiteit neemt nogal af met de jaren. Dat is jammer want creativiteit is juist een motor voor innovatie.
Talent of vaardigheid?
Er zijn mensen voor wie creativiteit een soort tweede natuur is. Want je genetische achtergrond bepaalt voor een deel je vermogen om creatief te zijn. Dat komt door kleine verschillen in de opbouw van je genen, oftewel je DNA. Daarnaast hebben ook je karakter en IQ invloed op je creativiteit. Wanneer je een extravert persoon bent, ben je waarschijnlijk ook wat creatiever. En met een hoger IQ neemt ook je creativiteit toe, al ligt de grens hierbij wel bij ongeveer 120. Daarboven is weinig verschil meer.
Simpel gezegd bestaat ons brein uit een rationeel en een artistiek deel. Het rationele brein denkt overzichtelijk en lineair. Kennis vergaren en regels volgen zet vooral die rationele linkerhersenhelft aan het werk. Daarnaast zijn onze hersenen gemakzuchtig; ze volgen het liefst de gebaande ingesleten paden en vaste patronen. In gelijksoortige situaties kunnen we deze patronen snel oproepen en dus snel handelen, wel zo makkelijk! Denkpatronen zijn gewoontes van denken. Het weten gaat dan bijna onbewust en je weet niet meer dat je dit ooit bedacht hebt. Het artistiek hersendeel biedt ruimte aan ontdekken en experimenteren. Volgens Van Dale is creativiteit ‘scheppend vermogen’. Creatief zijn betekent dus buiten de gebaande paden treden en iets nieuws creëren dat als waardevol beschouwd wordt.
De grootste vijand van creativiteit
Creativiteit heeft te maken met originaliteit, maar ook met inventiviteit en met daadkracht. Het is veel meer dan knutselen of ‘creatief met kurk'. Het draait om het doorbreken van routines. Open staan voor nieuwe dingen. Oplossingen bedenken voor kleine én grote problemen. Het klopt dus dat de een van nature meer creatief is dan de ander, maar de vaardigheid van creatief denken kan iedereen ontwikkelen.
Zoals gezegd heeft creativiteit te maken met loskomen van vastgeroeste patronen. Je hebt er lef voor nodig; de moed om gewoonten of denkbeelden te doorbreken. De grootste vijanden van creativiteit zijn angst en perfectionisme. Bang zijn voor andermans mening over een idee, denken dat een ander het vast veel beter kan, aarzelen omdat je het plan niet goed genoeg vindt of bang zijn voor het onbekende. Eigenlijk gaat creativiteit dus ook over loslaten.
Basisvaardigheden
Het creatieve proces heeft 5 basisvaardigheden die je kunt trainen. Namelijk: uitstel van oordeel, creatief waarnemen, divergeren, flexibel associëren en verbeeldingskracht.
1. Wanneer je meteen oordeelt sluit je al het andere wat mogelijk zou kunnen zijn uit. Terwijl je juist wilt onderzoeken, ontdekken en dingen insluiten. Door je bewust te worden van je eigen oordelen kun je er een vraag tegenover zetten waarmee je de nieuwe mogelijkheden insluit. Zo stel je je oordeel uit.
2. Creatief waarnemen is het herkennen van je eigen dominante zienswijze en deze doorbreken door te komen met alternatieve waarnemingen. De belangrijkste vraag die jij bij creatief waarnemen aan jezelf stelt, is: hoe kan ik dit anders zien? Zoom eens in of uit op het ontwerp of het centrale probleem. Of probeer het te bekijken vanuit een andere rol. Het kan je beeld over het onderwerp compleet veranderen.
3. Flexibel associëren is het vermogen om snel ongebruikelijke linkjes te leggen. Om verbindingen te maken die je normaal gesproken niet maakt omdat ze volkomen onlogisch zijn wanneer je erover na gaat denken. Associatiewerkvormen helpen je hierbij. Meer hierover lees je in ons blog over associëren.
4. Divergeren is een vaardigheid die je helpt om meer dan 1 oplossing te bedenken. Het dwingt je om voorbij je eerste ingevingen te gaan. Daag jezelf bij de volgende brainstorm eens uit wanneer je een oplossing bedacht hebt, er minimaal nog 2 te bedenken. Natuurlijk zijn er veel leuke brainstorm technieken die je hierbij helpen.
5. Verbeeldingskracht is de allerbelangrijkste tool voor creatieve denkers. Niets is ooit eerst gemaakt voor dat het bedacht was. Het vermogen om dingen voor je te kunnen zien helpt je om grip te krijgen op dingen die er nog niet zijn. Heb je een verandering binnen je bedrijf voor ogen? Vraag je mensen eens hoe zij dit voor zich zien. Hierover kun je meer lezen in ons blog over de kracht van visualiseren.
Tips
Creativiteit is net als de spieren in je lichaam. Het meest praktische antwoord is oefenen, maar dan wel met kleine stappen tegelijk. Door te trainen krijg je steeds meer zelfvertrouwen.
- Vaak is onze innerlijke kritische stem onze grootste vijand. Angst kan je behoeden voor veel dingen, maar in een creatief proces heeft bang zijn geen zin. Laat de neiging tot perfectionisme los. Leer te falen. Veel briljante ontdekkingen komen voort uit zogenaamde mislukkingen. Lees hier meer over in ons blog over fouten maken.
- Kijk om je heen, wees nieuwsgierig en verzamel alles wat je inspireert. Sta open voor nieuwe invloeden. Wat lijkt je leuk? Waar krijg je energie van? Wat spreekt je aan? Maak een lijstje van vijf mensen in je omgeving die je inspireren of stimuleren. Wat bewonder je in ze? Wat hebben ze, wat jij niet hebt? Wat kun je van ze leren?
- De moed voor creativiteit gedijt in een veilige omgeving waar vertrouwen centraal staat, waar echt iets met ideeën wordt gedaan en falen is toegestaan. Benoem creativiteit bijvoorbeeld als thema voor het komende jaar en laat het regelmatig terugkomen op de agenda, stimuleer collega’s om elkaar te inspireren, organiseer workshops, deel content over creativiteit en geef aandacht aan innovaties. Geef het goede voorbeeld en moedig elkaar aan. Wees daarbij oordeelvrij, geef bedenktijd, luister goed en vat samen voor goed begrip.
- Al met heel kleine aanpassingen in je dagelijks leven kun je die eigen verbeelding prikkelen. Reis je elke dag op en neer naar je werk? Gebruik die tijd dan om naar inspirerende podcasts te luisteren, een boek te lezen, muziek te luisteren of hou een dagboek bij en noteer alles wat je opvalt als je om je heen kijkt. Lees ook eens ons blog over ‘out of the box’ denken.
- De kenmerken van een creatieve mindset zijn: nieuwsgierigheid, rebels, kansen zien in plaats van obstakels, durven proberen en verbeeldingskracht hebben. Prikkel jezelf om in die mindset te komen.
- Ja maar... De killer van alle creatieve ideeën. Denk om. Omdenken is het zien van kansen waar anderen problemen zien. Gebruik in plaats van ‘ja, maar…’ eens ‘ja, en…’. Denk mee in mogelijkheden. Stel je oordeel uit en stel open vragen.
Onthoud vooral: creativiteit trainen kost tijd. Geef dus niet te snel op en maak het vooral leuk voor jezelf om te 'trainen'.
In veel organisaties is participatie inmiddels een cruciaal concept. Het varieert van het simpelweg informeren van belanghebbenden tot het volledig overdragen van besluitvormingsmacht aan de betrokkenen. Dit spectrum van participatie wordt vaak weergegeven door de participatieladder. Het samenstellen van een participatiematrix helpt organisaties bij het kiezen van de juiste werkvormen afhankelijk van de gewenste graad van participatie. In deze blog bespreken we de relevante wetenschappelijke inzichten en geven we concrete voorbeelden van werkvormen per participatieniveau.
Creatief leiderschap. Steeds vaker zie je deze term in vacatures langskomen. Maar wat is het eigenlijk? Bij studio stapelgoed vinden we dat creatief leiderschap draait om ondernemende leiders en professionals die uit hun patronen en overtuigingen durven te breken om anders te kunnen kijken, denken en doen. Leiders die het lef hebben om samen met anderen te pionieren en innovaties te realiseren.
In een wereld die steeds sneller evolueert en waar samenwerking een cruciale rol speelt in het succes van organisaties, is het voeren van waardevolle dialogen op de werkplek van onschatbare waarde. William Isaacs, de auteur van "Dialogue: The Art Of Thinking Together", benadrukt dat dialoog niet alleen een manier is om verschillen te overbruggen, maar ook om iets nieuws te creëren. Bij studio stapelgoed vertalen we dit naar praktische werkvormen om zo te zorgen dat ieder team met een waardevolle dialoog aan de slag kan.
Het gebruik van Lego ‘minifigures’ in sollicitatie- en jaargesprekken kan een verfrissende en effectieve manier zijn om dieper inzicht te krijgen in de persoon tegenover je. Het biedt een speels en creatief element dat communicatie bevordert, creativiteit aanwakkert en complexe ideeën visualiseert. Probeer het vooral eens uit en ontdek hoe het de kwaliteit van je gesprekken kan verbeteren.
Stel je eens voor: een vergaderruimte boordevol met mensen van alle rangen en standen binnen de organisatie. Elk met hun eigen unieke persoonlijkheid. Als facilitator staan wij vaak voor dit soort groepen, met een waar circus aan persoonlijkheden. Bij studio stapelgoed proberen we tijdens een sessie om al die stukjes samen te brengen tot een geheel. Van sprankelende extraverten tot bedachtzame introverten, van degenen die met open armen elke uitdaging aangaan tot degenen die liever op de achtergrond blijven. Het is voor ons als een kleurrijk mozaïek waarbij elke deelnemer een uniek stukje vormt. Dit maakt iedere bijeenkomst een avontuur op zich.
Future search is een door Marvin Weisbord en Sandra Janoff ontwikkelde large scale intervention om met een grote groep mensen in enkele dagen tot een toekomstvisie en een bijbehorend actieplan te komen. Daarbij worden creatieve methoden gebruikt om de deelnemers te stimuleren om bekende denkpatronen en dominante aannames los te laten en 'met nieuwe ogen' naar mogelijkheden te zoeken. In de blog leggen we je uit hoe future search nu precies werkt.
Bij studio stapelgoed zijn we altijd op zoek naar leuke vergaderlocaties. Noord-Holland biedt wat ons betreft een schat aan inspirerende ruimtes. We nemen je daarom in dit blog mee op een reis langs pittoreske steden en schilderachtige kustplaatsen, naar onconventionele vergaderplekken die jouw bijeenkomst onvergetelijk zullen maken.
In de wereld van idee-ontwikkeling heeft de methode van het "roasten" zich bewezen als een krachtige turbo-booster, waarmee je plannen in slechts 2 uur tijd aanzienlijk verder brengt. Deze aanpak, gericht op het leren van kritiek, het ontwikkelen van oplossingen en het vergroten van verbinding en draagvlak. Roasten is eigenlijk grappig kritiek leveren op iemand, vaak met een humoristische twist. Het doel is niet om iemand echt te kwetsen, maar eerder om lichtvoetig plagerig te zijn. Het draait om slimme opmerkingen en een speelse houding, maar het is belangrijk om grenzen te respecteren en niet te ver te gaan. In dit blog leggen we uit hoe je het roasten kunt toepassen tijdens een bijeenkomst.
Het moment van het voorstelrondje, een labyrint van nieuwe namen en gezichten. Hoe vaak heb je niet geprobeerd ze te onthouden, om ze slechts een paar seconden later kwijt te zijn? Het is een uitdaging die velen van ons kennen. Maar vrees niet, bij studio stapelgoed zijn we er ingedoken en hebben een stapel handige trucs ontdekt om voortaan de namen makkelijker te onthouden.
Het is niet altijd eenvoudig om met een groep deelnemers snel én democratisch een beslissing te nemen, laat staan om iedereen tevreden te laten zijn met de uitkomst. Toch wil je zoveel mogelijk draagvlak voor de uitkomst, want dat helpt bij het vervolg. Wij zetten hiervoor geregeld dot voting in.