Autonomie is een van de drie psychologische basisbehoeften die bijdragen aan motivatie en leerplezier. Wanneer mensen de ruimte krijgen om zelf keuzes te maken, voelen ze zich meer verbonden met het proces en zijn ze gemotiveerder om bij te dragen. Dit leidt tot:

1. Meer eigenaarschap → Meer impact: Deelnemers voelen zich verantwoordelijk en actiever betrokken.
2. Betere samenwerking en creativiteit: Vrijheid in aanpak stimuleert diversiteit in ideeën.
3. Dieper leren en blijvende inzichten: Zelf experimenteren en ontdekken zorgt voor een beter begrip en langdurige herinnering.

Maar hoe vertalen we dit naar de praktijk?

1. Groepen vormen? Laat deelnemers meebeslissen 

De manier waarop je groepen indeelt, bepaalt voor een groot deel de dynamiek van een sessie. In plaats van vooraf alles vast te leggen, kun je deelnemers keuzevrijheid geven:

• Laat ze zelf hun groep kiezen, zodat ze werken met mensen waar ze energie van krijgen.
• Of laat ze kiezen op basis van thema of interesse, zodat ze intrinsiek gemotiveerd zijn.
• Wil je toch sturen? Geef richtlijnen, maar laat hen de uiteindelijke beslissing nemen. Bijvoorbeeld: “Zorg dat je groep divers is qua achtergrond of expertise.”

2. Uitleg geven zonder te sturen

Het uitleggen van een opdracht is een cruciaal moment. Te veel instructies verstikken creativiteit; te weinig kan zorgen voor verwarring. De sleutel? Een helder kader schetsen, maar de invulling overlaten aan de deelnemers.

• Bied meerdere manieren aan om een opdracht uit te voeren. Willen ze schrijven, tekenen of een korte presentatie doen? Laat het open.
• Laat deelnemers zelf afspraken maken over hun werkwijze. Wie neemt de leiding? Hoe gaan ze samenwerken? Geef hen de ruimte om dit zelf te bepalen.
• Vraag eerst hoe zij de opdracht begrijpen voordat je zelf de uitleg invult.

3. Begeleiden zonder overnemen

Als facilitator is het verleidelijk om constant langs groepjes te lopen en te checken of het goed gaat. Maar te veel tussenkomsten kunnen het gevoel van autonomie ondermijnen.

• Observeer op afstand en grijp alleen in als het echt nodig is.
• Stel vragen in plaats van oplossingen te geven. Bijvoorbeeld: “Hoe denken jullie dit aan te pakken?” in plaats van “Jullie kunnen dit het beste zo doen.”
• Geef ruimte voor reflectie. Laat deelnemers zelf benoemen wat werkt en wat niet, in plaats van dat jij dat voor hen invult.

4.Laat deelnemers hun eigen vorm kiezen.

Werkvormen zoals subgroepen en pitches lenen zich perfect voor eigenaarschap:

• Laat subgroepen zelf bepalen hoe ze te werk gaan. Willen ze brainstormen? Direct iets uitwerken? Dat mogen ze zelf kiezen.
• Laat ze hun eigen pitchstijl kiezen. Een klassiek praatje, een schets of zelfs een mini-rollenspel? Alles kan, zolang het voor hen werkt.

5. Geef deelnemers invloed op de sessie zelf

Niets voelt vervelender dan een sessie waarin alles vastligt en er geen ruimte is voor eigen inbreng. Geef deelnemers daarom invloed:

• Vraag aan het begin wat ze uit de sessie willen halen en speel daarop in.
• Check halverwege wat ze nog nodig hebben en pas de route aan als dat nodig is.
• Laat ze zelf kiezen hoe ze inzichten delen: Plenair? Eén-op-één? Via post-its? Ze bepalen het zelf.

Meer autonomie, meer impact

Bij studio stapelgoed draait alles om samen bouwen aan iets dat écht blijft hangen. Dat lukt alleen als mensen eigenaarschap voelen over hun eigen proces. Dus durf los te laten, stel de juiste vragen en geef ruimte aan de creativiteit en autonomie van je deelnemers. Je zult zien: de impact is groter dan je denkt.